Marina Abramovic staat bekend als de grootste performance kunstenares ter wereld.
De performance art is afkomstig uit de jaren zeventig van de twintigste eeuw en maakt het lichaam van de kunstenaar/artiest tot beeldend materiaal. Abramovic onderzoekt sinds 50 jaar de grenzen van het menselijk lichaam. Niet zelden shockerend is zij het boegbeeld geworden van de performance art.
Reperformance "Imponderabilia", 1977
The Cleaner, een retrospectief
In Bonn is sinds een week in de Bundeskunsthalle een overzichtstentoonstelling van haar werk te bezichtigen.
Als groot fan en bewonderaar van Abramovic en haar werk is dit een mustsee.
Hiernaast een afbeelding van een reprise, oftewel een 'reperformance', afkomstig uit 1977. Gedurende de tentoonstelling zullen meerdere werken van Abramovic opnieuw worden uitgevoerd.
Ik had het geluk dit zeer confronterend stuk te mogen meemaken...
Bij de allereerste uitvoering, in 1977, stonden Marina en haar partner veel dichter op mekaar, waardoor het voor de bezoekers schier onmogelijk was de naakte lichamen niet aan te raken. Opgenomen beeldmateriaal maakte duidelijk hoe de bezoekers reageerden op deze performance.
"512 Hours": stilte en aanraking
In 2014 heb ik in London een performance van haar bezocht, ‘512 Hours’. Van 10.00 tot 18.00, zes dagen per week, in totaal 129.916 bezoekers. De performance bestond uit Marina zelf, het publiek en enkele objecten.
Bij binnenkomst moest ik m’n jas, tas, telefoon, camera etc. afgeven. In de grote zaal stond ik tussen de menigte en werd aan de hand genomen door een van Marina’s medewerkers. Samen stonden we op een verhoging in het midden van de ruimte, naast andere bezoekers die eveneens aan de hand waren meegenomen. Tussendoor kwam ik in gesprek met Marina; ze vroeg wat voor werk ik deed en ze vertelde over haar eigen dieet. Andere bezoekers werden tegen de muur geplaatst, met geluidsblokkerende koptelefoons uitgerust en overgelaten aan stilte. Op deze wijze werd men uitgenodigd in stilte het moment ten volle te ervaren.
Het publiek was de performance, ze werden deelgenoot van een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de performance art.
Momentopname, 'The artist is present', Metropolitain Museum of Modern Art, New York, 2010.
Minder eten is een performance
Bij het zien van Abramovic oeuvre moest ik automatisch denken aan diëten. Is een dieet, althans een dieet waarbij je minder calorieën binnenkrijgt dan je normaal gesproken verbruikt, is dat niet een vorm van performance? Je zoekt met een dieet toch ook de grenzen van het lichaam op? Je kunt te maken krijgen met lichamelijk en geestelijk ongemak van minder eten. Hoe ga je daarmee om en vooral, hoe zet je door? Dat is toch gewoon een performance an sich?
Spirituele beloning
Prachtig, maar voordat je jezelf tot kunstenaar of artiest gaat bestempelen, realiseer wel het volgende: de kunstenaar heeft een intrinsieke motivatie. Deze manier van motiveren gaat uit van een interne beloning. Diëten daarentegen heeft vaak een extrinsieke motivatie; namelijk gewichtsverlies, een fysiek meetbare resultaat.
Wat het werk van Abramovic vooral laat zien is dat diëten een spirituele ervaring is, waarbij je jezelf beter leert kennen. Minder eten is een op zichzelf staande kunst waarbij je je eigen grenzen gaat manipuleren. Zo bezien brengt minder eten je dichter bij jezelf, en dat lijkt me een mooie beloning.